Het personeelstekort bij kinderdagverblijven speelt al veel langer. Volgens Dielesen is het tekort te wijten aan een drietal factoren. Het personeelstekort wordt ten eerste veroorzaakt door de toenemende vraag naar kinderopvang; zo is er een stijgend aantal tweeverdieners en zijn ouders gemiddeld gezien meer uren werkzaam waardoor hun kinderen meer gebruikmaken van kinderopvang. Een tweede belangrijke oorzaak ligt in de aangescherpte kwaliteitseisen door de Wet IKK van 2019, waardoor meer pedagogisch medewerkers nodig zijn. Ten derde kan het tekort gezocht worden in de aangescherpte kwalificatie-eisen voor werknemers, waardoor minder jeugdigen de keuze voor de opleiding pedagogisch medewerker kiezen.

Vacatures onvervulbaar

Op dit moment wordt er geschat dat 37% van de openstaande vacatures onvervulbaar is. Ondanks dat er plannen zijn om zowel iets aan de kwalificatie-eisen te doen als iets aan de verhouding gediplomeerde en pm’ers in opleiding (naar 50-50%), acht Dielesen de kans klein dat deze versoepeling het personeelstekort in een klap zal oplossen. ‘Natuurlijk zal het iets helpen, maar de personeelstekorten zijn zo hoog opgelopen dat er meer voor nodig is om te zorgen dat alle vacatures die op dit moment openstaan vervuld kunnen worden.’

Overnames

Eén manier waarop kinderopvangorganisaties hun personeelstekorten proberen op te lossen is via overnames. ‘Als personeel aantrekken via de gebruikelijke wegen niet mogelijk is, gaan partijen met kapitaal kijken naar andere mogelijkheden om personeel binnen te halen. In mijn werk als overnameadviseur zie ik dan ook een stijging in het aantal overnames met als primair doel het uitbreiden van het gekwalificeerde personeel.’ Dielesen waarschuwt ook voor de mogelijke valkuilen van deze groeistrategie. ‘Natuurlijk zorgt de overname voor een groter personeelsbestand met mogelijk meer flexibiliteit, maar wanneer de overnemende partij dit personeel geen omgeving kan aanbieden waarin zij goed kunnen gedijen, leidt het uiteindelijk tot uitstroom. Zonder een duidelijk plan van aanpak en persoonlijke aandacht bestaat het risico dat medewerkers opstappen en de koper overblijft met slechts het meubilair.’

Bedrijfscultuur

Een duidelijke strategie kan dit risico verminderen. ‘Daarom is belangrijk om bij het overnameproces niet alleen te kijken naar de harde cijfers van de potentiële overnamekandidaat. Zelfs als de overnamekandidaat een fantastische locatie heeft, een mooi klantenbestand en kwalitatief sterke medewerkers raad ik een mogelijke overname af wanneer de bedrijfscultuur teveel afwijkt. Een kinderopvang blijft uiteindelijk mensenwerk. Rekening houden met de wensen en verwachtingen van het personeel is een noodzakelijk onderdeel daarin’, vindt Dielesen.

Extra verkoopoverwegingen

Het personeelstekort zorgt niet alleen voor extra overname-intenties. ‘Voor sommige ondernemers zijn de prangende tekorten op de werkvloer juist een reden om een verkoop te overwegen. Niet iedere ondernemer heeft het kapitaal en/of de ambitie om via overnames hun personele problematiek op te lossen. Met name de kleinere kinderopvangondernemers zien hun wachtlijsten oplopen en komen steeds vaker in de knel met hun personeelsplanning’, vertelt Dielesen. ‘Deze ondernemers zien hun bedrijf daardoor vaak in een neerwaartse spiraal terechtkomen. De pedagogisch medewerkers moeten vaak extra werken en kunnen niet meer terugvallen op collega’s. Soms moeten zelfs al groepen worden gesloten. Deze hoge werkdruk kan ervoor zorgen dat de medewerkers ziek worden en in sommige gevallen kan het zelfs gaan om langdurige uitval. Daarnaast kan de hoge werkdruk ook een reden zijn om helemaal uit de kinderopvangbranche te stappen, waardoor de werkdruk voor “de achterblijvers” blijft oplopen.’

Werkdruk

De werkdruk heeft niet alleen negatieve effecten op medewerkers in de kinderopvang. ‘In sommige gevallen zie je dat de rol van kinderdagverblijfeigenaren gedwongen verschuift van ondernemer naar “manager”. Ze moeten steeds vaker bijspringen op de groep en hebben minder tijd om te ondernemen. De relatief kleinere organisaties hebben meer moeite met de aangescherpte kwaliteitsregelgeving’, vertelt Dielesen. ‘De grotere organisaties hebben vanwege hun omvang minder moeite met deze aanpassingen. Het gevolg is dat het hierdoor voor veel kleine ondernemers aantrekkelijk wordt om zich bij een groter geheel aan te sluiten.’

Advies

Een gedegen voorbereiding is van groot belang, aldus Dielesen. ‘Voordat ik aan de slag ging als overnamespecialist kinderopvang ben ik zelf ook ondernemer geweest in de kinderopvang. Na zestien jaar heb ik mijn organisatie verkocht aan een strategische koper. Zorg dat de keuze om te kopen of te verkopen goed overwogen is, en geen paniekaanval die op korte termijn goed lijkt. Een overnameproces is over het algemeen een eenmalig proces en kost niet alleen veel tijd, maar het vraagt ook veel van je op emotioneel vlak. Praat met naasten en weeg de voor- en nadelen zorgvuldig af.’ En als de knoop eenmaal is doorgehakt, is het belangrijk om voor jezelf criteria op te stellen waar een kopende of verkopende partij aan moet voldoen. ‘Wil je verkopen? Dan is het belangrijk om helder te hebben hoe jouw organisatie zich onderscheidt van andere kinderopvangorganisaties. Wil je aankopen? Zorg er dan voor dat je niet alleen kijkt naar de harde cijfers, maar houd rekening met de cultuur van de potentiële overnamekandidaat.’

Positieve vooruitzichten

‘Eén ding staat vast’, concludeert Dielesen. ‘Of je nu wilt aankopen, verkopen of door wilt gaan: de kinderopvangbranche is ondanks de huidige personeelstekorten een markt met positieve vooruitzichten. Er is ongelofelijk veel interesse in zowel koop als verkoop. Vanuit Match Plan begeleiden wij momenteel heel veel partijen bij zowel overname- als verkooptrajecten. Wij verwachten dat deze consolidatieslag, waarbij de grote kinderopvangorganisaties de kleinere concullega’s overnemen, de aankomende jaren ongeacht het personeelstekort verder zal doorzetten.’