Nicole Verdonk is adviseur binnen het onderwijs en de kinderopvang. Ze geeft op pedagogisch en didactisch vlak training maar als geaccrediteerd coach houdt ze zich ook bezig met communicatie. Ze  kijkt dan vooral naar waar het precies misgaat. ‘Een fijne aanspreekcultuur op de werkvloer is meer dan elkaar corrigeren en feedback geven. Het gaat om de manier hoe je met elkaar omgaat en dat vraagt echt om verandering van cultuur.’

Zorg voor veiligheid op de werkvloer

Volgens Verdonk kunnen mensen namelijk pas open en eerlijk naar anderen zijn als ze zich volledig veilig voelen. ‘Krijgen ze veel ruimte om vragen te stellen? Kunnen ze zich blijven ontwikkelen en groeien? Voelen ze zich gezien? Allerlei voorwaarden waardoor ze meer veiligheid zullen ervaren en er dus een betere communicatie onderling zal ontstaan.’
Als pedagogisch medewerkers het spannend vinden om mensen aan te spreken, is het volgens Verdonk dus belangrijk om naar het onderliggende probleem te kijken. ‘Je zult dan niet moeten beginnen met elkaar leren aanspreken, maar dieper graven. Werk eerst aan de onderlinge relatie en ga het dan pas hebben over feedback geven en ontvangen.’

Is het feedback of is het om kritiek?

Verdonk benadrukt dat je als manager goed moet nadenken over de boodschap die je wil overbrengen. Wanneer je weerstand ervaart bij pedagogisch medewerkers kan dat liggen aan de manier waarop je de boodschap hebt gepresenteerd.  ‘Stel je voor: je wilt iemand aanspreken op zijn gedrag, maar in werkelijkheid gaat het misschien meer over wat jij zelf bespreekbaar zou willen maken.  Dan moet je jezelf realiseren dat je dit niet kan verpakken in feedback. Je zou in dit geval eigenlijk jouw mening moeten uiten en je moet uitspreken. Hoe je iets zegt, bepaalt uiteindelijk ook hoe het wordt ontvangen.’

Wees duidelijk en transparant

Het gevolg van een slechte aanspreekcultuur binnen het team? Volgens Verdonk zal dit ervoor zorgen dat heel veel irritatie niet zal worden uitgesproken. ‘Kleine dingen kunnen onder de waterlijn blijven door sudderen. Pedagogisch medewerkers voelen zich dan misschien niet gehoord en serieus genomen. Daarom is het heel belangrijk dat er van tevoren goede afspraken worden gemaakt. Wees duidelijk in de communicatie, anders ontstaan er misverstanden.’
Verdonk geeft een voorbeeld. ‘Als jij bijvoorbeeld met mij afspreekt: “Je bent hier morgen om acht uur, als je later bent, begin ik alvast.” Dan is dat duidelijk. Had je bijvoorbeeld gezegd: “Je mag er ongeveer om acht uur zijn.”, is dit minder duidelijk. Dan kan het gebeuren dat ik er iets later dan acht uur ben en boos wordt omdat je dan al bent begonnen.’

Geef het goede voorbeeld

Wil je echt een verandering teweegbrengen in de aanspreekcultuur binnen je team? Dan is het cruciaal om zelf het goede voorbeeld te geven, aldus Verdonk. ‘Managers en pedagogisch coaches zijn hierin een belangrijke factor,’ zegt ze. ‘Wanneer zij zich respectvol, eerlijk, transparant en kwetsbaar opstellen, zullen pedagogisch medewerkers sneller geneigd zijn om hetzelfde te doen.’

Ga er zonder oordeel in

Daarnaast is het volgens Verdonk van essentieel belang dat je een gesprek aangaat zonder al van tevoren een oordeel te hebben over de ander. Ze geeft een treffend voorbeeld: ‘stel, een pedagogisch coach vraagt een pedagogisch medewerker: ‘’Vind jij het lastig om de themaplanning in te vullen?’’ Als de coach al weet dat de medewerker deze planning nooit invult, omdat dit in een gesprek met de manager is besproken, dan komt dit over als een aanname. De coach is dan niet transparant of eerlijk. Beter zou zijn om te zeggen: ‘’Het valt ons op dat je de themaplanning niet invult.’’ Zo blijft het gesprek open en eerlijk, zonder dat er onbewust een oordeel wordt geveld.

Blijf in verbinding met de ander

Toch is het is volgens Verdonk voor leidinggevenden soms moeilijk om helemaal eerlijk te zijn. ‘Managers willen nu eenmaal ook controleren of pedagogisch medewerkers zich aan bepaalde afspraken houden. Of ze houden informatie achter vanwege strategische doeleinden.’ Begrijpelijk vindt Verdonk, maar vraag je dan wel af hoe eerlijk je dan naar medewerkers bent. ‘Als je samen met de pedagogisch coach praat over iemand die niet goed functioneert en vervolgens met diegene een heel vrolijk gesprek gaat voeren, dan moet je jezelf wel even achter de oren krabben. Veel mensen vinden het moeilijk om feedback te geven of hun verwachtingen uit te spreken omdat ze bang zijn voor confrontatie. Een negatieve reactie kan het spanningsveld vergroten.’
Toch kun je volgens Verdonk zeker wel eerlijk zijn tegen medewerkers zonder die verbinding met de ander kwijt te raken.