‘Ouders zeggen weleens: “Mijn kind vertelde dat hij op de bso paprika heeft gegeten. Terwijl hij thuis nooit paprika eet!”’, vertelt Phaedra Mensen. ‘En ook kinderen en pedagogisch medewerkers zijn heel enthousiast over de Gezonde Smikkelweken.’ Ze organiseert deze zomer voor de derde keer de Gezonde Smikkelweken: een vrolijk groentefeestje voor kinderen van vier tot en met twaalf jaar die in de zomervakantie naar de bso gaan.

Zes jaar geleden richtte Mensen Spoony op: een merk om kinderen met plezier naar een gezond voedingspatroon te krijgen. ‘Ik zag het als moeder: kinderen vanaf vier jaar komen overal in aanraking met ongezonde voeding. Dat verleidt tot ongezond eten. En dan de cijfers: 85% van de kinderen eet te weinig groente en één op de zeven kinderen lijdt aan overgewicht of obesitas. Ik dacht: als ik nou eens de tactieken die de voedingsindustrie op koek, chips en snoep toepast, ga toepassen op groente. Zodat kinderen met plezier groente gaan ontdekken en proeven.’

Eetspelletjes

Speciaal voor de bso ontwikkelde ze vrolijke dozen met groenten en eetspelletjes waarmee kinderen samen met bso-medewerkers zelf gezonde groentegerechtjes kunnen maken, zoals een brownie van zwarte bonen en letterpretsoep. Het concept sloeg enorm aan. Mensen: ‘Ik merkte dat deze vrolijk verpakte voedingseducatie goed past bij de bso.’ Zo ontstond het idee voor de Gezonde Smikkelweken. Mensen tuigde het programma op in samenwerking met Jong Leren Eten en het Voedingscentrum. Deelnemende bso’s ontvangen een pakket met vier verschillende groenten-activiteiten voor vier dagen. Hiermee gaan kinderen koken, bakken, proeven en spelen met groenten. ‘Kinderen leren zo op een leuke manier waar groenten vandaan komen, hoe je ze kunt verwerken én hoe ze smaken. Alleen de doos is bijvoorbeeld al een feestje, die hebben we extra leuk gemaakt samen met de kinderen.’

Onderzoek

Jong Leren Eten, een programma van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, subsidieert voor een groot deel de Gezonde Smikkelweken. Vanuit het programma kwam de vraag om er een onderzoek aan te koppelen. ‘Onderzoek is interessant omdat we zagen dat voedingseducatie zich altijd concentreerde rondom basisscholen’, legt Phaedra Mensen uit. ‘Ergens logisch, want alle kinderen gaan naar de basisschool, dus daar bereik je de grootste groep. Maar die scholen hebben al een erg druk programma. Bij de bso was het juist de omgekeerde wereld: in de vakanties moeten de kinderen hele dagen worden beziggehouden. De vraag was dus: is voedingseducatie krijgen op de bso een goed idee en passen de Gezonde Smikkelweken daarbij?’

Zo werd Marieke Battjes, onderzoeker voeding en gezondheid bij het Louis Bolk Instituut, betrokken. ‘Ik doe onderzoek naar hoe we kinderen duurzaam en gezond kunnen laten eten’, vertelt ze. ‘Te weinig kinderen eten genoeg groente en fruit en we zien de overgewichtscijfers stijgen. Daarnaast wordt duurzamer eten steeds belangrijker. Het mooie is dat de Gezonde Smikkelweken zich op beide aspecten richten: op gezond én duurzaam eetgedrag. Die thema’s zitten allebei op een natuurlijke manier verweven in de activiteiten.

Voor het onderzoek wilden we een antwoord op vragen als: zien de bso’s zichzelf als een plek voor voedingseducatie? Vinden ouders het belangrijk dat hun kinderen voedingseducatie krijgen op de bso? Waar moet zo’n programma dan aan voldoen? En doen de Gezonde Smikkelweken het in dat opzicht goed?’

Battjes deed twee keer een onderzoek: eerst in Noord-Holland, waar toen 120 bso’s en 11.000 kinderen meededen aan de Gezonde Smikkelweken. Vorig jaar onderzocht ze het project opnieuw, toen 50.000 kinderen in zeven provincies meededen aan de Gezonde Smikkelweken. Beide keren waren de uitkomsten heel positief. ‘We namen voor- en nametings-vragenlijsten af bij de pedagogisch medewerkers. Met vragen als: hoeveel kinderen durven groente te proeven? Durven ze nieuwe soorten te proberen? Zijn er meer momenten op een dag waarop ze groente eten? En met hoeveel plezier eten de kinderen groente?’ Uit de antwoorden blijkt dat de kinderen op meer momenten en met meer plezier groente aten na de Gezonde Smikkelweken. 99% van de pedagogisch medewerkers wil ermee door, zegt Battjes. ‘Ook omdat het project goed is georganiseerd. De groentedozen passen prima in het dagschema en brengen geen extra werkdruk met zich mee.’

Courgettecake

Van de ouders is 93% heel enthousiast, blijkt uit de onderzoeken. Marieke Battjes: ‘Bijna alle ouders zijn blij dat de bso het eten van groente stimuleert en zo ondersteunt in gezond eten. 92% van de ouders vindt de bso een geschikte locatie voor voedseleducatie; ze zien de bso als een verlengstuk van de opvoeding thuis.’

96% van de ouders gaf aan dat zijn kind de activiteiten uit het Kook- en Speelboek leuk vond. Mensen: ‘In het Kook- en Speelboek staan ook recepten om thuis te maken. Bovendien kunnen kinderen thuis spelletjes en challenges doen. Voor bso-medewerkers bevat het programma veel inspiratie. Ze zien bijvoorbeeld dat het even lekker is om een courgettecake te bakken als cupcakes. En dat een verrassende zintuigspel doen met rauwkost hartstikke leuk is.’

Goed georganiseerd

De bso is een prima plek om met voedseleducatie aan de slag te gaan, is de conclusie van het onderzoek van Marieke Battjes. ‘Gezonde Smikkelweken is een mooi voorbeeld van hoe dat kan, omdat het zo leuk en ervaringsgericht is en goed georganiseerd’, zegt ze. ‘Medewerkers worden ontzorgd en dat is fijn in deze tijden van werkdruk en personeelstekorten. Bovendien maakt het pakket een brug naar thuis. Het doel – op een leuke, ervaringsgerichte manier met groente bezig zijn – wordt gehaald.’

‘Dit jaar gaan we landelijk met Gezonde Smikkelweken, we hebben subsidieplekken voor 1000 locaties’, vertelt Phaedra Mensen. ‘Vis je toch achter het net? Dan is er een troostprijs: ons online platform waarop recepten, eetspelletjes en quizjes te vinden zijn. Je hoeft alleen maar de boodschappen te doen.’

Spoony is sinds kort onderdeel van Madaga Spoony Kindervoeding. Voor de Gezonde Smikkelweken is Stichting Spoony opgericht. Het programma wordt zonder winstoogmerk georganiseerd.