Opgroeien met dieren. Het is niet voor ieder kind weggelegd. Wel als je naar Le Garage, De Bernebeam of Kinderopvang ZON! gaat. Deze kinderdagverblijven hebben geen agrarische inslag, maar vinden het wel belangrijk dat kinderen van jongs af aan in aanraking komen met dieren. Pedagogisch medewerker Hiltsje Bijlsma is ervan overtuigd dat haar hond, Sonic, van meerwaarde is voor de zestien kinderen die elke dag op De Bernebeam zijn. Sonic scharrelt de hele dag vrij rond op de groep, zowel binnen als buiten.

‘Ouders kiezen bewust voor ons’

Hiltsje: ‘Als ik er ben, is Sonic er ook. Ze heeft een kleedje, dat is haar eigen plekje. Als ze rust wil, gaat ze daar liggen. De kinderen weten dat ze dan niet met haar mogen knuffelen. Ook leren ze dat een dier net als een mens gevoel heeft en dus ook pijn ervaart. Kinderen zijn dol op Sonic, en Sonic op hen. We leren kinderen een hond te “lezen”: wat vindt een hond fijn, wat juist niet. Natuurlijk komt het weleens voor dat een kind dat nieuw is op de groep bang is voor Sonic, of het spannend vindt. In zijn of haar tempo laten we het kind wennen aan de hond. We hebben nog niet meegemaakt dat kinderen van de opvang worden gehaald vanwege Sonic. Sterker nog, de meeste ouders kiezen bewust voor onze opvang. Juist omdat er een hond aanwezig is.’

Van vissen tot gekko’s

Bij de locaties van Kinderopvang ZON! vind je geen honden, maar wel een heleboel andere dieren. Van wandelende takken, vissen, schildpadden, gekko’s, slangen en een baardagaam tot harige diertjes als konijnen en cavia’s. Ook buitendieren zijn er dieren zoals pony’s, kippen, geiten en varkens. Per locatie verschilt het aantal en soort dieren. Om die beestenboel in goede banen te leiden, heeft ZON! een dierenmanager aangesteld: Marieke Nijs. Ze is afgestudeerd aan de agrarische hbo-opleiding Dier en Veehouderij en verantwoordelijk voor alle dieren bij ZON!.

Grote verantwoordelijkheid

Marieke vertelt: ‘Wij vinden het belangrijk dat kinderen leren respectvol met dieren om te gaan. Kinderen ervaren dat het hebben van een dier niet alleen maar leuk en gezellig is, maar dat het ook een grote verantwoordelijkheid is. Bij het verzorgen van een dier komt veel kijken. Denk alleen maar aan het verschonen van het verblijf en het voeren. Alleen al door te kijken naar dieren leren kinderen ontzettend veel: het soort huid, hoe een dier zich beweegt, wat en hoe het eet en drinkt en natuurlijk poept en plast. Ook leren kinderen over hygiëne en over omgaan met dood en geboorte. En merk ik dat kinderen van elkaar leren en door elkaar meer durven. Doordat ze andere kinderen zien doen wat zij spannend vinden, durven en willen ze het toch. Daar groeit hun zelfvertrouwen zo van! Bovendien zijn dieren een goede spiegel voor kinderen. Als ze zich rustig gedragen en een dier rustig benaderen kunnen ze het aaien. Zijn ze druk of maken ze veel lawaai dan keert het dier zich van ze af. Zo leren ze dat hun gedrag veel invloed heeft op dieren én op mensen.’

Spelenderwijs leren van de hond

Bij De Barnebeam leren kinderen spelenderwijs hoe je met een hond omgaat. Hoe zoekt een hond, waar moet je op letten als je bij een hond in de buurt bent, hoe ziet een hond er precies uit? En waarom moet je je handen wassen na het aaien? ‘Net als thuis hoort Sonic er gewoon bij. Kinderen kunnen altijd met haar knuffelen en kroelen, tenzij ze op haar kleedje ligt. Samen met de kinderen die dat leuk vinden laat ik de hond uit overdag’, vertelt Hiltsje. Op de groep zijn wel afgescheiden gedeeltes gemaakt, waar Sonic niet kan komen. Bijvoorbeeld bij de grondbox van de baby’s en op de slaapkamers.

Niet achter een pony staan

Ook bij ZON! leren de kinderen de basisdingen: niet achter een pony staan, niet achter dieren aan rennen, rustig blijven als een dier schrikt en bijvoorbeeld wegspringt en wat de beste manier is om een pony een wortel te voeren. ‘De kinderen mogen niet met dieren zoals konijnen of cavia’s rondsjouwen, een dier wordt door een pedagogisch medewerker voorzichtig in de schoot van een kind gezet om te aaien en te knuffelen.’ Eigenlijk leren kinderen het meest van het feit dat er dieren lijfelijk aanwezig zijn, meent Marieke. ‘Sommige kinderen willen alleen kijken, anderen helpen graag mee met de dagelijkse verzorging. Als ze zin hebben, mogen ze helpen met de stallen uitmesten, de hokken verschonen. Of ze mogen lopen met de pony’s en ze borstelen. Of eitjes rapen bij de kippen.’

Bezint eer gij begint

Het klinkt fantastisch, een hond of ander dier in de opvang. Maar, waarschuwen de dames: er komt ook heel wat bij kijken. Overweeg je een dier aan te schaffen, breng dan eerst de voor- en nadelen in kaart. Verdiep je in de kosten (denk aan vaccinaties, voeding en huisvesting), inventariseer hoeveel ruimte je hebt om dieren te huisvesten en hoe je de binnen- en buitenruimtes veilig maakt voor mens en dier. ‘En verdiep je in het dier dat je wilt aanschaffen’, tipt Marieke. ‘Een konijn is bijvoorbeeld een groepsdier. Dat betekent dat je altijd minimaal twee konijnen samen moet houden. Buiten, want harige dieren houden wij in verband met kans op allergie nooit binnen. Natuurlijk vinden wij het geweldig dat kinderen kunnen opgroeien met dieren, maar we willen ook een goed voorbeeld aan ze geven. Daarom vinden we het belangrijk dat onze dieren goed gehuisvest zijn en verzorgd worden. We nemen geen konijntjes omdat het leuk is voor de kinderen. Zo werkt het bij ons niet. Eerst zoeken we uit wat mogelijk is: hebben ze genoeg ruimte, wat hebben de dieren nodig, kunnen we ze dat bieden? Ook mogen kinderen meedenken welke dieren zij graag willen op de groep. Laatst nog: gekko’s. Dan zoeken we dus eerst heel goed uit wat nodig is en of dat passend is, voordat we gekko’s aanschaffen.’