Annemiek Waage is pedagoog, programmanager OSMondriaan en eigenaar van ProfessioneelOpvoeden. Ze stipt graag aan hoe je op een motiverende manier een ontwikkelgesprek voert. ‘Bij een dergelijk gesprek is het belangrijk dat de leidinggevende zich eerst het volgende afvraagt: met wie gaat de pedagogisch professional het gesprek aan?’

Strikvraag

Voor Waage voelt het namelijk niet logisch dat een leidinggevende dit gesprek met de pedagogisch professional voert. ‘Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar voor de medewerker kan dit soms wat ongemakkelijk zijn. Vooral als de leidinggevende vragen gaat stellen als: “Zijn er dingen die minder goed gaan tijdens het werk?” Voor de ander kan dit voelen als een strikvraag, want later dat jaar zal de leidinggevende ook samen met hem of haar het functioneringsgesprek voeren.

In een ontwikkelgesprek gereflecteerd op kwaliteiten, maar omdat een leidinggevende het in een ander gesprek over functioneren heeft, kan het zijn dat de professional vertelt dat alles goed gaat en dat er eigenlijk helemaal geen verbeterpunten zijn.’

De pedagogisch coach

Volgens Waage kan dit anders. ‘Het zou wellicht beter zijn als de pedagogisch professional dit gesprek met een pedagogisch coach voert. Vaak zie je dat een medewerker dan meer vertelt. Bij een ontwikkelgesprek gaat het namelijk echt enkel en alleen om hem of haar. Wat heeft deze persoon nodig van de organisatie zodat hij of zij nog verder kan groeien? Daarnaast zou het ook kunnen gaan om wat diegene juist al wel heel goed kan en hoe de professional deze kwaliteiten aan andere medewerkers zou kunnen leren.’

‘Je kunt bijvoorbeeld vragen stellen aan de hand van de vijf ontwikkelingsgebieden. Waar zou de professional zich meer op willen focussen?’

Waage vertelt dat er vaak onduidelijkheid is over het ontwikkelgesprek omdat de pedagogisch professional en de leidinggevende soms niet hetzelfde beeld hebben over de inhoud van het gesprek. ‘Waar de leidinggevende wil achterhalen wat de organisatie voor de medewerker kan doen, denkt hij of zij misschien dat ze het toch weer over zijn of haar functioneren gaan hebben.’

Een sociaal gewenst antwoord geven

Volgens Waage is de manier waarop de vragen worden gesteld ook reden voor een stroef verloop van een ontwikkelgesprek. ‘Neem bijvoorbeeld de vraag: “Waar wil jij over vijf jaar staan?” Op zich geen gekke vraag, maar er zit wel een aanname in. De professional kan denken dat hij of zij misschien een sociaal gewenst antwoord moet geven. “Moet ik nu zeggen dat ik misschien pedagogisch coach wil worden terwijl ik dat niet wil?” Misschien vindt diegene het prima om over vijf jaar nog precies hetzelfde te doen. Daarnaast kan de medewerker vanwege deze vraag gaan denken dat wat ze nu doet niet goed genoeg is.’

Hou het klein

Volgens Waage zijn dergelijke vragen dus veel te groot en te open. Beter is het volgens haar om het kleiner te houden. ‘Je kunt bijvoorbeeld vragen stellen aan de hand van de vijf ontwikkelingsgebieden. Waar zou de professional zich meer op willen focussen? Misschien vindt hij of zij het wel fijn om zich wat meer met het gedachtengoed van Emmi Pikler bezig te houden.’

‘Vervolgens kun je de medewerker helpen door meer de verdieping in te gaan. Hoe gaat diegene dit aanpakken? Wat heeft hij of zij daarbij nodig? Het hoeft helemaal niet ingewikkeld, groots of meeslepend te zijn. Stel dat iemand vertelt dat de kring niet goed loopt omdat ze niet zoveel kinderliedjes uit haar hoofd weet. Dat is iets waar je diegene concreet mee aan de slag kunt laten gaan. Misschien komt ze dankzij dit gesprek zelf op het idee om meer kinderliedjes uit het hoofd te leren via YouTube. Omdat je dit zo concreet houdt, kan ze vervolgens al heel snel die vooruitgang bij zichzelf gaan zien.’

Wat je wel en niet zou moeten doen

Het is volgens Waage dus van belang dat de leidinggevende zich echt inleeft in de pedagogisch professional. ‘Als je wilt dat de medewerker zich gaat ontwikkelen, moet je weten hoe de ander denkt en wat diegene belangrijk vindt. Als je bijvoorbeeld weet dat hij of zij geen interesse heeft in meer werkuren, hoef je dit tijdens het gesprek ook niet te vragen. Dit kan namelijk alleen maar voor verwarring zorgen.’

Wat je volgens Waage vooral niet moet doen tijdens een ontwikkelgesprek? ‘Oordelen of autoritair zijn. Dat heeft een averechts effect waardoor diegene helemaal niet vooruit gaat komen. Wees vooral goed voorbereid en spreek de taal van de professional. Hierdoor kun je heel veel onduidelijkheid voorkomen.’