Judith Kuiten is onderwijskundige, ontwikkelaar en oprichter van OSLO voor VVE en Kinderopvang2go. Ze is deskundig op het gebied van communicatie en vertelt graag hoe je op een constructieve manier met pedagogisch medewerkers communiceert.

Hoe verwerkt ons brein informatie? 

Volgens Kuiten is het hierin allereerst belangrijk om te begrijpen hoe informatie in ons brein wordt verwerkt. ‘Informatie komt eerst aan in ons instinctieve brein, daarna gaat het naar ons emotionele brein en vervolgens naar ons rationele brein.
Het instinctieve brein bepaalt bijvoorbeeld hoe je reageert in noodsituaties, het emotionele brein is gericht op gevoelens, en het rationele brein verwerkt informatie op een logische en weloverwogen manier.
Soms gaat het mis en denken we dat we zijn afgestemd op het rationele brein van onze gesprekspartner, terwijl dit dan eigenlijk het instinctieve of emotionele brein is. Het is dus belangrijk om eerst goed te kijken tegen welk gedeelte van de hersenen we het hebben.’

Ben je afgestemd op het juiste breindeel?

Hoe je kunt zien of iemand in zijn rationele of emotionele brein zit, legt Kuiten graag uit. ‘Let op de non-verbale signalen die de pedagogisch professional naar je communiceert. Misschien heb je al drie keer gevraagd of iemand de observaties wil invullen, zegt diegene dit gelijk te zullen doen, maar is dit nog steeds niet gebeurd. Dan is het belangrijk om na te gaan of je wel goed op elkaar bent afgestemd. Misschien zit er achter dit gedrag een instinctief of emotioneel breindeel dat eerst aandacht nodig heeft.’

Geef er aandacht aan

Kuiten vertelt hoe je hier vervolgens op kunt reageren. ‘Als je merkt dat de ander bijvoorbeeld in een emotioneel breindeel zit, is het belangrijk om hier allereerst aandacht aan te geven. Laat het punt dat je wilde maken even los en richt je op wat er achter de reactie zou kunnen zitten. Alleen al het praten erover zorgt ervoor dat de ander kan schakelen en echt contact met je kan maken. Misschien weet de pedagogisch professional niet goed hoe ze de observaties moet invullen en schaamt ze zich daarover. Of misschien denkt de pedagogisch medewerker dat de observaties bijzaken zijn en niet noodzakelijk. Probeer dus eerst te achterhalen wat erachter zit en haal dit probleem uit de lucht.’

Probeer objectief te blijven

Volgens Kuiten komt het vaak voor dat ogenschijnlijk kleine dingen heftige emoties oproepen. ‘Probeer objectief te kijken naar de feiten en de gevoelens die tijdens het gesprek bij jezelf of de ander opgewekt worden. Als er eigenlijk niet veel aan de hand is, maar er wordt heftig op gereageerd, zit daar iets onder dat getriggerd wordt. Als je ziet dat iemand gespannen of emotioneel is, probeer daar dan eerst op te focussen.’

Blijf alert

Als je er aandacht aan hebt gegeven, kun je volgens Kuiten weer terugkeren naar het eigenlijke onderwerp van het gesprek. ‘Het is wel belangrijk om dan nog steeds alert te blijven of het emotionele breindeel niet weer getriggerd wordt. Let niet alleen op de ander, maar ook op wat er in jezelf gebeurt. Je kunt namelijk ook zelf afgeleid raken, je zorgen maken of geïrriteerd raken. Vaak is het herkennen van dit punt al voldoende om te kunnen schakelen.’

Welke normen en waarden heb jij meegekregen?

Toch kan verbindende communicatie moeilijk zijn als je het totaal niet eens bent met de ander. ‘Dit kan over tal van onderwerpen gaan, zoals hoe je tegen verzuim aankijkt. Soms heeft dit te maken met hoe je bent opgevoed en welke waarden en normen je hebt meegekregen.
Stel dat jij jezelf bijna nooit ziekmeldt en bij een griepje gewoon doorgaat. Dan zal je misschien meer moeite hebben met mensen die zich bij een verkoudheid al ziekmelden. Het is belangrijk dat je inziet dat jullie allebei vanuit een heel ander perspectief naar dit onderwerp kijken en dat je vanuit die verschillende standpunten het gesprek moet aangaan.’

Beweeg naar elkaar toe

Kuiten doelt op de open vragen die je dan kunt stellen. ‘Ga na hoe de ander erover denkt. Wat betekent vitaliteit en gezondheid eigenlijk voor die medewerker?
Het is niet zo dat je pedagogisch professionals altijd gelijk moet geven. Je hoeft het er nog steeds niet mee eens te zijn dat iemand zich vaak ziekmeldt. Leg duidelijk uit wat vanuit de organisatie acceptabel is en of dat aansluit bij wat jijzelf en de ander ook vinden. Als dat verschilt, is het belangrijk om naar elkaar toe te bewegen. Is diegene echt zo vaak ziek of loopt hij of zij de kantjes ervan af?
Er kan ook iets anders aan ten grondslag liggen. Misschien is de pedagogisch professional overbelast vanwege mantelzorg. Op dergelijke momenten kun je vragen wat die ander nodig heeft. Misschien kan met een beetje hulp de situatie anders worden georganiseerd, waardoor ze meer rust heeft. Houd hierbij wel steeds in het oog wiens verantwoordelijkheid waar ligt.

Wat is wel en niet acceptabel?

Volgens Kuiten is het in een leidinggevende functie belangrijk om de visie van de organisatie goed in beeld te hebben. ‘Hoe scherper je weet hoe de organisatie over dergelijke zaken denkt, hoe beter je kunt uitdragen naar pedagogisch professionals wat acceptabel is en wat niet. Op deze manier kun je duidelijk communiceren wat je wel en niet van een ander verwacht. Hiermee biedt je veiligheid en zal de communicatie veel duidelijker verlopen.’