‘Vind maar eens iemand die net van het mbo afkomt die een startbedrag heeft om de kosten op te vangen om een gastouderopvang te beginnen, zegt Tess. ‘En een koophuis, want anders heb je goedkeuring van de woningbouwvereniging nodig: één van de vele struikelblokken die het steeds moeilijker maken om te beginnen.’

Dorp

Tess had het geluk dat ze ‘gunstige omstandigheden’ had toen ze twee jaar geleden als gastouder in het Friese Ryptsjerk begon: ‘Ik had daarvoor al in het onderwijs gewerkt en geen eigen kinderen. Maar stel dat je zelf twee kinderen hebt, dan kan je al twee kindplekken niet vullen.’ Ze verzucht: ‘Ik snap al die regulaties wel, hoor. De ideeën erachter zijn vaak goed. Maar alles bij elkaar is het voor een gastouder wel erg moeilijk om een normaal inkomen eruit te halen. Gastouderschap wordt zo voor veel mensen een bijna onhaalbaar beroep.’

Omrijden voor gastouderopvang

Voor gastouder Tess in het dorpje Ryptsjerk rijden sommige ouders wel een half uur om. Zij is daar – heel Fries – nuchter onder: ‘Ik ben nu eenmaal de eerste en enige kinderdagopvang in de buurt. Maar ik denk ook heus wel dat ik veel te bieden heb, hoor!’, lacht ze. ‘Dat is het voordeel hier op het platteland: de buitenwereld is heel erg rijk. Alleen al hier in de straat zijn er ezeltjes en bij de buren kunnen we kippen voeren. Kikkertjes vangen, dat kan in de zomer gewoon in de achtertuin.’

Huiselijk

Bovendien is gastouderopvang ook echt anders dan een kinderdagverblijf, vindt Tess. ‘Mijn gastouderopvang is kleinschalig, huiselijk en gezond. Rond drie uur geef ik de kinderen een warme groentehap. Ik leer kinderen dat het leuk is om dingen te ontdekken, dat het leuk is om vies te worden. Maar ik kan als gastouder ook normen en waarden meegeven die thuis van pas komen. Bijvoorbeeld dat je niet aan de vaatwasser mag zitten.’

Crisis van kinderopvangplekken

Als Tess haar gastouderopvang zou sluiten, zijn er directe en aanzienlijke consequenties, denkt ze: ‘Als ik als gastouder wegval, vang je dat niet zomaar op, zeker niet snel en voor meerdere dagen. Alle andere kinderopvang in de regio zit vol, dus ouders komen dan simpelweg thuis te zitten, misschien wel enkele maanden. Ik ben zelf heel weinig ziek, maar nú al hebben werkgevers van sommige ouders het idee dat ze wel érg vaak vanwege hun kind thuis moeten blijven. Je merkt dat werkgevers niet ingesteld zijn op de crisis die er is bij kinderopvangplekken.

Stille kracht

‘Ik denk dat gastouderopvang een plek opvult die reguliere kinderopvang niet kan opvullen. Bijvoorbeeld voor ouders die in de zorg werken of wisselende diensten draaien. Gastouderopvang mag dan wel klein zijn, maar het loopt de gaten dicht van gewone kinderopvang. Gastouders zijn een stille kracht. Als gastouderopvang in de knel komt, komen bedrijven in de knel.’

Zorgkinderen

‘En dan hebben we het nog niet eens gehad over het aantal zorgkinderen dat zo erg is toegenomen. Als gastouder kan je daar net wat makkelijker mee omgaan’, vindt Tess. ‘Kinderen die een lichte mate van zorg nodig hebben, kunnen heel belastend zijn voor de reguliere kinderopvang. Terwijl diezelfde kinderen maar matig belastend zijn voor een gastouder. Gastouders leveren makkelijker maatwerk. Ik kan me voorstellen dat er kinderen enorm de dupe zijn, als gastouderopvang verdwijnt.’

Risico’s steeds groter

Hoewel Tess niet overweegt om te stoppen, snapt ze goed dat het gastouderschap steeds moeilijker wordt: ‘In principe kies je als gastouder voor alle vrijheid met – daarbij – alle risico’s. Maar de vrijheden worden kleiner en de risico’s worden groter. Dat maakt gastouderschap minder aantrekkelijk en zorgt voor minder aanwas van nieuwe gastouders. Dat het een fysiek zwaar beroep is, waar veel oudere gastouders op een bepaald moment mee stoppen, helpt ook niet.’

Hobbels

Hoewel je als gastouder al met al best wat hobbels moet nemen, hoopt ze dat nieuwkomers in het vak zich niet laten weerhouden. Tess: ‘Mijn beroep is alle beproevingen dubbel en dwars waard.’