In de kinderopvang komt het maar zelden voor dat kinderen zich hevig verzetten tegen een maaltijd, vertelt Mandy. Daar zijn verschillende redenen voor. ‘Om te beginnen weten pedagogisch medewerkers heel goed hoe je een eetmoment begeleidt en ervoor zorgt dat het plezierig verloopt. Ze laten kinderen bijvoorbeeld helpen met tafeldekken en zingen een liedje als ze aan tafel gaan. Verder eten ze op vaste tijden. Die gezelligheid en rituelen geven kinderen een gevoel van veiligheid. Daardoor eten ze beter en durven ze het eerder aan om iets nieuws te proeven.’

Verder geldt: zien eten, doet eten. Mandy: ‘Het helpt als pm’ers zelf een hapje mee-eten: goed voorbeeld doet volgen. En als andere kinderen uit de groep wél lekker aan het smikkelen zijn, trekt dit “moeilijke eters” vaak ook over de streep. Bovendien geldt: als een kind moe is, eet het minder goed. Na een lange dag spelen op de kinderopvang zal de warme maaltijd ’s avonds thuis er vaak minder goed ingaan dan tussen de middag op de groep.’

Pedagogisch medewerkers willen kinderen graag gezonde voeding aanbieden, weet Mandy. ‘Tegelijkertijd vragen zij zich af: wat is eigenlijk gezond? Wat hebben kinderen nodig, per leeftijdscategorie? Hoe ontwikkelt hun smaak zich? Daarover leer je weinig tijdens de opleiding.’

Mandy legt uit dat het ontwikkelen van smaakvoorkeuren al in de baarmoeder begint. Wat de moeder eet, bepaalt hoe het vruchtwater smaakt waarin de baby zit. ‘Daarom is het goed als een toekomstige moeder veel verschillende en gezonde dingen eet. Zo went het kind aan deze smaken.’ Als de moeder borstvoeding geeft, geeft ze ook na de geboorte via de moedermelk de smaken door die ze eet.

‘Vanaf vier maanden kun je naast melk gepureerde groentehapjes gaan geven’, zegt Mandy. ‘Groente smaakt wat bitter; kinderen hebben tijd nodig om eraan te wennen. Ook omdat ze meer smaakpapillen hebben dan volwassenen, waardoor ze alles intenser proeven. Ze moeten een groente vaak wel tien tot vijftien keer proberen, voordat ze deze lekker gaan vinden.’

Mandy adviseert om eerst met ‘zachte’ groentesmaken te beginnen, zoals wortel en pompoen. ‘Geef dezelfde smaak verschillende dagen achter elkaar, zodat kinderen deze leren herkennen.’ Het helpt ook als je blij kijkt als je de groente geeft. ‘Zo geef je het kindje het vertrouwen om een nieuwe smaak te proberen.’

Het is in deze fase niet belangrijk dat kinderen veel groente eten, benadrukt Mandy. ‘Het gaat er vooral om dat ze de smaak leren waarderen. En dat ze hun mondmotoriek trainen door van een lepeltje te eten, het eten met de tong achter in de keel te krijgen en te kauwen.’

Als een kind een beetje gewend is aan de smaak van groente, kun je ook starten met fruithapjes. ‘Alle mensen worden geboren met een natuurlijke voorkeur voor vette en zoete smaken. Fruit is zoet en gaat er dus vanzelf al gemakkelijk in’, aldus Mandy.

Baby’s vanaf een half jaar hebben gemiddeld zo’n 50 gram groente per dag nodig. Daarnaast begin je nu ook met het introduceren van dingen als brood, rijst, couscous, quinoa en eventueel vlees en/of vis. ‘Maak het eten wel fijn, maar pureer het niet helemaal glad’, adviseert Mandy. ‘Baby’s krijgen nu hun eerste tanden en leren beter kauwen. Stap voor stap gaan ze meer vaste voeding eten.’

Het moment dat kinderen echt kunnen mee-eten met de pot, is per kind verschillend. ‘Bij de een ontwikkelt het gebit en de kauwmotoriek zich namelijk wat sneller dan bij de ander.’

Ongeveer vanaf een jaar kunnen kinderen alles eten. Maar dat willen ze niet altijd. ‘Ergens tussen de 1,5 en 2,5 jaar kan een kind last krijgen van neofobie’, legt Mandy uit. ‘Dat betekent dat ze bang zijn om nieuwe dingen uit te proberen, dus ook nieuw eten. Daarnaast komen kinderen in de peuterpuberteit en ontdekken ze hun eigen wil. Ze zeggen dan vaker nee tegen wat er op hun bord ligt. Die wortel die ze eerst altijd met smaak oppeuzelden hoeven ze ineens niet meer. Gelukkig is deze fase tijdelijk: het hoort bij de ontwikkeling en gaat vanzelf voorbij. In de tussentijd blijf je doen wat je altijd al deed: gezonde voeding aanbieden en van de maaltijd een leuk moment maken.’

Het is belangrijk dat je kinderen niet dwingt om iets te eten wat ze niet lekker vinden. Mandy: ‘Dat werkt averechts. Wel kun je ze stimuleren om een klein beetje te eten. Bijvoorbeeld door ze een beloning in het vooruitzicht te stellen. “Als we allemaal drie hapjes hebben genomen, gaan we na het eten een leuk spel doen.”‘

In deze fase kunnen kinderen al een beetje zelf eten, met de handen of een lepel. ‘Knoeien en spelen met eten hoort er dan bij. Leren proeven doen kinderen namelijk ook met de andere zintuigen: horen, ruiken, zien en voelen’, zegt Mandy. Dat wil niet zeggen dat je geen grenzen mag stellen, vervolgt ze. ‘Knoeien mag, maar het is niet de bedoeling dat er bijvoorbeeld met eten gegooid wordt.’

In de leeftijd van 1 tot 4 jaar hebben kinderen dagelijks zo’n 50-100 gram groente nodig.

Naarmate kinderen ouder worden, kunnen ze beter zelfstandig eten. ‘Maar hun motoriek is niet ver genoeg ontwikkeld om mes en vork te gebruiken: ook grotere kinderen eten dus vaak met hun handen en knoeien regelmatig.’

Geleidelijk aan gaan kinderen steeds meer eten. ‘Hoeveel precies, is van verschillende dingen afhankelijk: hoeveel trek ze hebben, hun bouw, groei en stofwisseling’, aldus Mandy. ‘Je zult altijd kleine eters hebben. Dat geeft niet; het is niet erg als het bordje niet leeg gaat. Kinderen voelen zelf aan wanneer ze verzadigd zijn.’ In iedere groep zitten ook smulpapen, die het liefst pasta of stamppot blíjven eten, ziet Mandy. ‘Zij hebben waarschijnlijk meer energie nodig, dus laat ze gerust twee keer opscheppen. Hebben ze daarna nog trek? Geef dan bijvoorbeeld rauwkost, snackgroenten of later op de dag extra yoghurt.’

In de eerste 1000 dagen van hun leven groeien kinderen het hardst. Dat is dus tot ze ongeveer 2,5 jaar zijn. Bovendien ontwikkelen ze dan hun eetgewoonten en smaakvoorkeuren. ‘Het is dus belangrijk dat ze leren dat gezond eten goed, lekker en leuk is’, zegt Mandy. ‘Daar hebben ze hun hele leven profijt van. Immers, een gezond voedingspatroon draagt bij aan een fijn leven. Mensen die gezond eten, hebben minder kans op overgewicht en chronische ziekten, zoals diabetes of hart- en vaatziekten. Het aanleren van gezonde eetgewoonten is dus echt een cadeautje voor later.’