In een scherp opiniestuk in de Volkskrant vraagt Kathalijne Buitenweg, voorzitter van de net opgerichte Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK), om van kinderopvang een publieke voorziening te maken.
Staat
‘Stop de marktwerking in de kinderopvang’
Ik ben het eens met de eerdere reacties. Ben benieuwd of er onderliggende feiten zijn die de aannames van mevrouw Buitenweg kunnen bevestigen. Zijn per definitie de aanbieders uit de private sector duurder? Hebben maatschappelijke ondernemingen de laatste jaren alle locaties in alle gebieden en kernen opengehouden? Het gaat om het morele kompas van de directeur/bestuurder en niet om een stichting of andere ondernemingsvorm. Ik durf te beweren dat deze aannames niet met feiten onderbouwd kunnen worden. Hetgeen erg jammer zou zijn want dan is dit de zoveelste keer dat er iets geroepen wordt zonder onderbouwing.
Marktwerking heeft niet alle voordelen, maar het verlaagt in ieder geval de kosten. Onderwijs draait op €5 per kind per uur in een klas met 20 tot 30 kinderen per leerkracht. Dit is €100 tot €150 per groepsuur. Een peutergroep in de Kinderopvang regelt kwalitatieve opvang voor €56 per groepsuur (8 peuters maal €7). Dat is de helft!
Als we overgaan naar een publiek stelsel gaan we in ieder geval serieus geld over de balk gooien. En kwaliteitsgaranties krijgen we daar niet voor terug.
Als we nu eens zorgen dat gemeenschapsgeld ten goede komt aan kwaliteitsverbetering door de hele sector dan maakt het geen donder uit of je je een maatschappelijk ondernemer noemt terwijl je een aanzienlijk salaris ontvangt van deze organisatie en savonds lekker languit een wijntje neemt in een prettig eigen huis, of als lokale maatschappelijke ondernemer die met alle risico's soms een redelijk inkomen vergaart maar soms ook met minder genoegen moet nemen en die daarvoor 60 uren werkt.
Geld kan op altijd op veel verschillende manieren wegvloeien. Via een eigenaar maar ook via peperdure managers van een zwaarhoofdige organisatie. Maar dat laatste wordt waarschijnlijk niet als wegvloeien erkend door deze organisaties.
Marktwerking heeft de kinderopvangbranche volgens de BMK-voorzitter weinig goeds gebracht. ‘Prijs en kosten staan centraal in plaats van kwaliteit en maatschappelijke opbrengst. Rendementen kunnen wegvloeien naar aandeelhouders en eigenaren, woonwijken met veel lage inkomens worden door aanbieders met een winstoogmerk gemeden of verlaten en ervaren personeel wordt vervangen door jongere, goedkopere en onervaren krachten.’
Ik zie hier lokaal (platteland) toch echt wat anders: een grote organisatie die geld opslurpt van de gemeenschap, die vorig jaar zonder marktwerking de peuterspeelzalen runde voor een slordige €11,00 per kind, verkapte subsidie in huisvesting niet meegerekend. Moeten we daar naar terug?
Ook zie ik grote organisaties met veel wisseling in pedagogisch medewerkers, invalpools waardoor kind noch ouders weten waar ze aan toe zijn.
En deze organisaties zijn er inmiddels niet in de kleine kernen: dat kan niet uit als ze hun eigen broek moeten ophouden. En waar geen grote (zogenaamde maatschappelijke) organisatie wil zijn, neemt een bevlogen ondernemer het over, werkt zich een slag in de rondte voor heel wat minder salaris dan de directeuren van deze grote zogenaamde maatschappelijke organisaties.
Zoals iemand al eerder zei: ''wij van WC-eend, adviseren WC-eend''.
Mevrouw Buitenweg (BMK) stelt eigenlijk: alles wat profit privaat is = per definitie niet goed. En alles wat non-profit niet privaat is = wel goed. Best jammer. Genoeg voorbeelden waarbij sprake is van het omgekeerde.
Knelpunten zijn er zeker. Deze (h)erkennen we ook allemaal maar de oplossing moet, zoals de heer Booij stelt niet gezocht worden in het opheffen van marktwerking. De rekening hiervan zal dan driedubbel gepresenteerd worden.
De BMK zou juist ervoor moeten pleiten dat 'echte' ondernemers gestimuleerd worden om te investeren in zorgwijken.
Zoals de Booij stelt: richt hier de focus op en zet daar de extra financiële middelen voor in.
De knelpunten die Kathalijne Buitenweg benoemt zijn herkenbaar. De conclusie dat voor het oplossen van die knelpunten de marktwerking afgeschaft moet worden deel ik niet. Zag in Amsterdam-ZO juist ook door de marktwerking enorme toename gebruik kinderopvang door – vaak alleenstaande – moeders met een minimaal inkomen. De vlucht van die moeders uit de kinderopvang is niet veroorzaakt door marktwerking maar door een weinig consistente rijksoverheid die het allemaal te duur vond worden. Ben daarom reuze benieuwd hoe Kathalijne (lees BMK) zich dat einde van de marktwerking concreet voorstelt. Je kunt ondernemers niet voorschrijven wat zij met hun winsten doen. Als ze die al maken. Onteigenen zou de meest radicale oplossing zijn, maar kost miljarden.
Ook na het einde van de marktwerking blijft de sector in hoofdzaak afhankelijk van overheidssteun. Direct of indirect. Het cruciale verschil met het basisonderwijs?
Leerplicht vanaf 5 jaar en gratis kleuteronderwijs vanaf 4 jaar. Als ouders voor groep 1 van de basisschool een inkomensafhankelijke bijdrage zouden moeten betalen hielden zij hun kinderen massaal thuis. Dan nog dit: Een systeem gebaseerd op gelijke behandeling van alle kinderen werkt onontkoombaar in het voordeel van de meest kansrijke kinderen. Met het nog steeds stijgende aantal kinderen dat opgroeit in langdurige armoede zou de energie – en het geld – zich beter kunnen richten op die meest kwetsbare kinderen. Want de volgende "verloren generatie" komt eraan.