Nicole Verdonk is adviseur Onderwijs & Kinderopvang bij de Rolf groep. We vroegen haar waarom de pedagogisch coach bij iedere organisatie anders wordt ingezet. ‘Om deze vraag te beantwoorden, moet je eigenlijk eerst kijken naar de rol die de pedagogisch coach binnen de organisatie heeft’, aldus Nicole. ‘Deze professional heeft namelijk letterlijk een middenpositie. Hij of zij staat tussen de werkvloer, de pedagogisch medewerkers, het management en het beleid in. De pedagogisch coach vertaalt visie en doelstellingen naar de praktijk. Hierdoor verhoogt deze professional de kwaliteit in de kinderopvang. Dat is heel mooi, maar om mensen in beweging te krijgen, heb je bepaalde voorwaarden van de organisatie nodig. Heldere doelstellingen, afspraken en een visie bijvoorbeeld. Soms schort het hieraan, waardoor de rol van pedagogisch coach niet goed kan worden ingevuld. Daarnaast is hier gewoon geen eenduidig beleid over waardoor er grote verschillen kunnen ontstaan.’

‘Verwarring kan soms ook ontstaan omdat het onduidelijk is wat de pedagogisch coach op de groep komt doen. Hier is dan van tevoren te weinig uitleg over gegeven en er zijn geen heldere afspraken over gemaakt.’

Het belang van het één-op-één gesprek

Welke verschillen er kunnen ontstaan, legt Nicole graag uit. ‘Ik zie dat de pedagogisch coach bij sommige organisaties alleen even komt kijken op de groep om te observeren. Hij of zij geeft dan ter plekke advies, bijvoorbeeld over het aanspreken van kinderen of het creëren van een positief en veilig groepsklimaat. Heel belangrijk, maar ik zie vaak dat het één-op-één gesprek vervolgens niet wordt gedaan, hier is geen ruimte voor. Dit coachgesprekje, zonder kinderen erbij, is ontzettend belangrijk. Je kunt hier namelijk heel veel mee bereiken. Door goed door te vragen en te overleggen, kom je erachter wat deze pedagogisch medewerker nodig heeft om verder te ontwikkelen. Soms mist hij of zij namelijk bepaalde kennis of vaardigheden om verandering aan te gaan. Op de groep is het vaak hectisch en druk. Daar kun je moeilijk tot een inhoudelijk gesprek komen. Tijdens een individueel coachgesprek kun je de behoeften van de pedagogisch medewerker veel beter achterhalen.’

Zorg voor heldere communicatie

Nicole vervolgt: ‘Daarnaast zie je soms ook dat de pedagogisch coach meerdere petten op heeft. Bijvoorbeeld als de pedagogisch coach ook manager of een collega op de groep is. Dit zorgt natuurlijk ook voor verwarring.’ Om die verwarring weg te nemen en de rol van pedagogisch coach goed te kunnen vervullen en te positioneren, moet je volgens Nicole heel sterk zijn in je communicatie. ‘Als pedagogisch coach moet je goed naar je eigen communicatiestijl kunnen kijken en zelf reflectief zijn. Je moet je echt bewust zijn van de rol die je op dat moment hebt. Soms gaat het niet alleen om coaching vaardigheden, maar ook om andere communicatietechnieken zoals het maken van duidelijke afspraken. Aangeven hoe je het wilt, wat je wilt en wanneer je het wilt.’

Theorie vertalen naar praktijk

Nicole ziet ook pedagogisch coaches die trainingen of theoretische input via bijvoorbeeld artikelen geven. ‘Een hele goede ontwikkeling naar mijn mening. Wanneer iemand anders de training of scholing verzorgt, is het in ieder geval belangrijk dat de pedagogisch coach hierbij aanwezig is. Als je weet wat er in theorie besproken is, kun je dit namelijk makkelijker vertalen naar de praktijk.

Wanneer je alleen maar tips geeft, wordt het voor de pedagogisch medewerker wellicht en soort trucje. Dit verandert als de pedagogisch coach gedrag koppelt aan theorie, wanneer de pedagogisch medewerker bijvoorbeeld heeft geleerd hoe een kind taal verwerkt. Als je hem of haar dan begeleidt in de praktijk, kun je pedagogisch medewerkers grote sprongen zien maken. Ze weten dan niet alleen hóe ze het moeten doen, maar ook waaróm ze het doen.’

De pedagogisch coach als extra paar handen

Volgens Nicole speelt het personeelstekort ook een rol bij de manier waarop de pedagogisch coach wordt ingezet. ‘De werkdruk is natuurlijk enorm toegenomen. Ik zie mede daardoor vaak dat de pedagogisch coach als extra paar handen wordt gebruikt. Heel begrijpelijk, maar wel jammer voor de kwaliteit van de kinderopvang. De coach kan niet doen waar ze eigenlijk voor is gekomen en streept uren af voor iets dat ze niet heeft gedaan. Hierdoor kan ze niet de beoogde kwaliteitsverbetering bereiken. Natuurlijk kan het soms niet anders, maar ik zou zeggen: grijp hier pas naar terug als laatste redmiddel. Soms wordt hier naar mijn mening namelijk iets te makkelijk over gedaan. Misschien zou de manager kunnen bijspringen of is er een andere oplossing te vinden.’

Schep voldoende kaders

Wat volgens Nicole een oplossing zou kunnen zijn om deze verschillen, onduidelijkheid en verwarring te voorkomen? ‘Naar mijn idee missen er bij sommige kinderopvangorganisaties bepaalde kaders. Hoe is de pedagogisch coach in het grote geheel gepositioneerd? Zijn er goede afspraken gemaakt? Weet iedereen met wie de pedagogisch coach moet samenwerken? Heeft de pedagogisch coach alle benodigdheden om het werk uit te kunnen voeren? Vaak zien organisaties wel het belang van de pedagogisch coach in, maar voelt het voor hen tegelijkertijd ook als een verplichting om een pedagogisch coach te hebben. Terwijl een pedagogisch coach een belangrijke spil in de kinderopvang is. Deze professional vertaalt kennis naar vaardigheden en houding. Als dit binnen de organisatiestructuur een plaats krijgt, kun je belangrijke stappen gaan maken in het verhogen van de kinderopvangkwaliteit.’